Credit Rating vs. Ranking Model Scopes
تامین مالی به شیوه های مختلفی انجام می پذیرد. یکی از شیوه های تامین مالی دریافت مبلغی نقد از شخص وام دهنده به ازای اعتبار شخص گیرنده می باشد. به عبارتی دیگر شخص دریافت کننده وام، اعتبار خود را با انتشار نوعی از اوراق به ازای دریافت مبلغی وجه نقد نزد وام دهنده گرو می گذارد. رتبه بندی اعتبارات یا رتبه بندی اعتباری به ارزش یابی اعتبار شخص وام گیرنده می پردازد و در نتیجه ارزش یابی میزان بهره و تعداد اقساط بازپرداخت و سررسید وام به میزان ریسک اعتباری وام دهنده رتبه ای تخصیص داده می شود. مهمترین پارامتری که در رتبه بندی ارزیابی می شود میزان عدم نکول و توانایی بازپرداخت شخص وام گیرنده می باشد. در نتیجه رتبه بندی، وام گیرنده ای که توانایی بهتری در بازپرداخت اقساط طی مدت زمان معین دارد، امکان نکول بازپرداخت وی کمتر است از این رو، میزان بهره کمتری جهت بازپرداخت اقساط متحمل می شود و رتبه اعتباری وی بالاتر می باشد. هرچه ریسک نکول بازپرداخت اقساط کمتر باشد، بهره بازپرداخت کمتر می باشد. بطور معادل هرچه امکان نکول شخص وام گیرنده بیشتر باشد یعنی اعتبار وی دارای ریسک نکول بازپرداخت است و در نتیجه برای جبران ریسک اعتباری خود می بایست بهره بیشتری جهت رضایت حال وام دهنده (جهت جبران ریسک شخص وام دهنده) به وی پرداخت کند. (منطبق با مدل CAPM)
بنابر نوع ناشر اوراق ، شرکتی یا دولتی ارزیابی ها و معیارهای ارزشیابی متغیر می باشد. در ارزیابی ناشر شرکتی، عوامل مالی و غیر مالی چون شاخص های کلیدی عملکرد، شاخص های اقتصادی، قوانین و شاخص های ژئوپلیتیک، کادر هیئت مدیره و نوع مدیریت سازمان مورد ارزیابی قرار می گیرد. در ارزیابی ناشر دولتی و حکومتی، عواملی چون قوانین مالیاتی، اقتصاد کلان، ثبات ارزی و راندمان بنگاه های دولتی از پارامترهای مورد ارزیابی هستند.
ارزیابی نوع اوراق
ارزیابی نوع اوراق بنابر ویژگی های زیر صورت می پذیرد:
کلاسه بندی هریک به صورت “Tranche” در رتبه بندی نهایی اوراق تاثیر گذار خواهد بود.
رتبه بندی در سطوح زیر دسته بندی می شوند:
رتبه بندی شرکت ها مبحثی نوین است که در بازار تجاری و کسب و کار ایران در سال های اخیر مطرح گردیده است. تفاوت اساسی و عمده ای که رتبه بندی شرکت ها با رتبه دهی اعتباری دارد اینست که مراحل و روش های ارزیابی معطوف به اعتبارات و اوراق نیست بلکه هدف و مراحل آن عموما مطابق با Bench marking است. این پروسه با ادغام ارزش یابی شرکت های مشابه Comparable Companies Valuation (که در زمینه تخصصی Banking Investment است) با برنامه ریزی استراتژیک Strategic Planningصورت می پذیرد.
پروفایل مالی / فایل کسب و کار _ Business Profile vs. Financial profile
پروفایل شرکت جهت ارزیابی، به دو بخش مجزا تقسیم می شود.
بررسی پروفایل کسب و کار
در بررسی پروفایل کسب و کار پارامترهای زیر مورد ارزیابی قرار می گیرند.
بررسی های محدوده جغرافیایی شامل استخراج پارامترهای دموگرافیک، ماکرو اکنومیک، مقررات و ملاحظات قانونی و الگوهای مصرفی که در جغرافیای فعالیت شرکت محدود می شوند، مورد شناسایی و ارزیابی قرار می گیرند و بنچ مارکینگ بر اساس پارامترهای بدست آمده با شرکت های مشابه از نظر مدل کسب و کار انجام می شود. در این مطالعات، با توجه به داده های بدست آمده از پروفایل کسب و کار شرکت و بکارگیری مدل ها و ماتریس های برنامه ریزی استراتژیک، و ملاحظات و استانداردهای تجویز شده از طرف مرکز رتبه بندی ملی ایران بنچمارکیگ انجام می شود و رتبه فایل کسب و کار شرکت مورد تخمین قرار میگیرد.
بررسی پروفایل مالی شرکت
شاخص های مورد بررسی با ضرایب شرکت های مشابه در آن صنعت (Bench-marking از ضرایب بدست آمده) رتبه بندی می گردند نتایج حاصل از پروفایل کسب و کار و پروفایل مالی، به صورت شاخص های مشهور و متداول رتبه بندی اعتباری به نمایش گذاشته می شوند.
می توان گفت ریسک اعتباری در سطوح شرکت، دولت و کشور رتبه بندی می شود. همانطور که در اسکوپ و حوزه تعاریف رتبه بندی اعتباری و مدل رتبه بندی کسب و کار مشاهده می شود، نتایج حاصل از هریک در دو طیف جداگانه قرار می گیرد و اهمیت این نتایج الزوما در محدوده های یکدیگر تاثیر ندارند. رتبه بندی اعتباری دارای پیشینه و گستردگی بسیاری در صنعت مالی است و تا به امروز در اروپا و آمریکا به طور مستمر انجام می شود و در آسیا نیز به نسبت ساختار بازارهای مالی محلی، با قوت و ضعف هایی روبرو است.
در ایران به دلیل تضاد مفاهیم اوراق قرضه با موازین اسلامی و نوع ساختار سرمایه مبتنی بر بدهی، رتبه بندی اعتباری در تضاد ساختاری قرار دارد. چنین بود که در ایران به دلیل حس لزوم فلسفه رتبه بندی در صنعت، مبنا و مدل دیگری جهت ایجاد یک پایگاه و نهاد رتبه بندی معیار مورد تصمیم توافق قرار گرفت که از نظر فلسفه وجودی برگرفته از رتبه بندی اعتباری است اما مدل ارزیابی آن مبتنی بر بنچ مارکینگ پروفایل کسب و کار، ساختار سازمانی، بررسی KPI (شاخص های عملکردی کلیدی) و ارزیابی پروفایل مالی می باشد.